Gulf of Persia NOT Persian Gulf

خلیج فارس و نه خلیج فارسی‌

ر. رخشانی

در اینکه از زمان‌های کهن و در متون کهن، نام خلیج فارس همیشه خلیج فارس یا خلیج پارس بوده هیچ شکی‌ نیست و اسناد و مدارک یونانی (حتا در کارهای هرودوت،) و مدارک لاتین (حتا در آثار ویرژیل،) و پرتغالی و اسپانیولی و غیره فراوان هستند. اما نکته‌ی مورد اشاره‌ی من چیز دیگری است.

نقشه‌ی این کره‌ی خاکی را جلوی روی خود بگذارید و به اسامی تمامی خلیج‌ها توجه کنید:

در قاره‌ی آمریکا:

خلیج آلاسکا و نه خلیج آلاسکایی Gulf of Alaska، Not Alaskan Gulf

خلیج کالیفرنیا و نه خلیج کالیفرنیایی Gulf of California، Not Californian Gulf

خلیج مکزیک و نه خلیج مکزیکی  Gulf of Mexico، Not Mexican Gulf

خلیج پاناما و نه خلیج پانامایی Gulf of Panama، Not Panamanian Gulf

خلیج سن خورخه و نه خلیج سن خورخه‌ای  Gulf of San Jorge، Not San Jorgean Gulf

در اروپا:

خلیج فنلاند و نه خلیج فنلاندی Gulf of Finland، Not Finnish Gulf

خلیج بوثنیا (بین فنلاند و سوئد) و نه خلیج بوثنیایی  Gulf of Bothnia، Not Bothnian Gulf

در آفریقا:

خلیج گینه و نه خلیج گینه ای Gulf of Guinea، Not Guinean Gulf

در استرالیا:

خلیج کارپنتریا و نه خلیج کارپنتریایی Gulf of Carpentaria، Not Carpentarian Gulf

و بغل گوش خودمان در آسیا:

خلیج عدن و نه خلیج عدنی Gulf of Aden، Not Adenese Gulf

اغلب وقتی‌ می‌‌نویسیم: Persian

به قومیت، فرهنگ و زبان و یا در موارد «تملک پذیری» و غیره اشاره داریم:

e. g. Persian People، Persian Culture، Persian Language

و وقتی‌ می‌‌نویسیم خلیج فارس، یعنی‌ خلیجی که مشرف به سرزمینی به نام فارس یا پارس هست، و وقتی‌ گفته می‌‌شود خلیج مکزیک، به این مفهوم نیست که آن خلیج در تملک مکزیک است و کشور دیگری حق کشتیرانی در آن ندارد. همه‌ی آبراه‌های جهانی‌ مطابق قوانین بین المللی محدوده‌های کشتیرانی و امنیتی دارند و نه اینکه این خلیج، قومیت، فرهنگ و یا زبان دارد و یا «تملک پذیر»ست.

ترجمه‌ی درست خلیج فارس Gulf of Persia است و نه خلیج فارسی Persian Gulf‌

اما متأسفانه در ۵۷ سال رژیم پهلوی و ۳۳ سال رژیم ولایت فقیه حتا اغلب دو تا دولتمرد با سواد هم نداشته‌ایم که این موضوع را به مراجع بین‌المللی ارجاع و تصحیح کنند. در این ۸۰ یا ۹۰ سال گذشته اغلب دو تا روشنفکر متوجه هم نداشتیم (شاید بدلیل «عرق» سطحی ملی‌) که به این مسأله‌ی ساده اشاره کنند (اغلب به رغم ادعای بسیاری از این روشنفکران به ترجمه‌ی شکسپیر و نیچه و دریدا و مارکس و لنین و هزارهای دیگر،) اما طومار یک میلیون امضأ تهیه می‌‌کنیم برای یک شرکت خصوصی (شرکت گوگل که اصلاً مساله‌ی نقشه‌ی جهانی‌ به آن‌ها ربطی‌ ندارد و این شرکت با دریافت یک میلیون دلار رنگ عوض می‌‌کند) که قرار است مثلاً ننویسد:

Arabian Gulf

... هیهات از آنهمه بی‌سوادی و بی‌‌توجهی‌!

«روزی آتش در نیستانی فتاد

سوخت چون شمعی که در جانی فتاد

شعله چون سرگرم کار خویش شد

هر نی‌ای شمع مزار خویش شد

نی به آتش گفت کاین آشوب چیست

مر ترا زین سوختن مطلوب چیست

گفت آتش زآن سبب افروختم

دعوی بی‌ معنی‌ات را سوختم

آنکه می‌گفتی‌ منم با صد نمود

همچنان در بند خود بودی که بود»