جاذبه‌های طبیعی استان
محمد فتحی‌اصل
پوشش گیاهی
پوشش گیاهی به ویژه درختان امروزه از جمله مهم‌ترین و زیباترین جلوه‌ها و چشم‌اندازهای طبیعی و جاذبه‌های بی‌نظیر جهانگردی هستند و امكانات مناسبی برای گذراندن اوقات فراغت مردم به شمار می‌روند. چرا كه سرسبزی پوشش گیاهی و تنوع آن ضمن چشم‌نواز بودن، لطافت هوا را نیز به همراه دارد و در كنار آب‌های روان چشم‌اندازهای بدیع و زیبایی را پدید می‌آورند. ارزش‌های زیست‌محیطی پوشش گیاهی به خصوص پوشش جنگلی ابعاد مختلفی دارد.
مهم‌ترین عامل تثبیت و تداوم اكوسیستم‌های طبیعی، وجود پوششش گیاهی و تنوع آن است. جنگل‌ها بخشی از آب موجود در چرخه‌ی هیدرولوژیكی را در خود حفظ می‌كنند و با تبخیر و تعرق خود خرده اقلیم‌هایی را به وجود می‌آورند و به عنوان عناصری در تعیین آب و هوای یك منطقه دخیل هستند. گونه‌های گیاهی نیز ضمن مصارف مختلف، جانداران گوناگونی را در پناه خود حفظ می‌كنند و در پایداری اكوسیستم‌های طبیعی نقش مؤثری ایفا می‌كنند و مهم‌تر از همه از فرسایش خاك نیز جلوگیری می‌نمایند.
تنوع آب و هوایی و جنس خاك‌های استان موجب تنوع در پوشش گیاهی نیز شده است و از این نظر قابلیت‌های ویژه‌ای در جهانگردی و گذران اوقات فراغت محسوب می‌شود. مناطق شمالی استان به علت همجواری با استان گیلان دارای جنگل‌های انبوهی است و پوشش گیاهی این منطقه با سایر مناطق استان متفاوت می‌باشد. این منطقه كه عمدتاً شامل شهرستان طارم علیا می‌شود، دارای جنگل‌هایی از نوع سرو كوهی و بلوط می‌باشند و مساحت تقریبی جنگل‌های این منطقه 6730 هكتار می‌باشد و 59 درصد از جنگل‌های كل استان را شامل می‌شود.
در زمینه‌ی جنگل‌های مصنوعی نیز كشت صنوبر در سطح وسیعی از اطراف زنجان و روستاهای پُر آب صورت پذیرفته است. مراتع استان با گونه‌های مختلف گیاهی در شهرستان‌های ابهر، خدابنده، طارم‌علیا، ماهنشان و بخش انگوران سطح قابل توجهی را به خود اختصاص داده‌اند. 37 درصد از كل اراضی زراعی استان را مراتع به خود اختصاص داده‌اند. وسعت كل مراتع استان در حدود 780 هزار هكتار می‌باشد كه به دو بخش مراتع ییلاقی و مراتع قشلاقی تقسیم می‌گردد. مهم‌ترین مراتع ییلاقی در ارتفاعات شهرستان‌های طارم‌علیا، ماهنشان و بخش انگوران و عمده‌ترین مراتع قشلاقی در شهرستان‌های ابهر، خدابنده، خرمدره و حاشیه‌ی رودخانه‌ی قزل‌اوزن در شهرستان‌های ماهنشان و طارم‌علیا واقع شده‌اند.
از مهم‌ترین گونه‌های گیاهی استان می‌توان به جوامع گیاهی زیر اشاره كرد: كن، بوته و انواع درختچه‌ها، گندمیان و شبه‌گندمیان، بالشتكی‌ها، فورب‌ها و پهن‌برگ‌ها و شبه‌گرامینه‌ها. علاوه بر این‌ها حدود 300 گونه‌ی گیاهی نیز فقط در منطقه‌ی حفاظت شده‌ی انگوران شناسایی شده‌اند.
حیات وحش
با توجه به تنوع آب و هوایی و پوشش گیاهی و همچنین داشتن كوه‌های مرتفع، استان زنجان یكی از زیستگاه‌های انواع حیات وحش بزرگ و كوچك محسوب می‌شود.
از انواع وحوش استان كه در مناطق مختلف آن پراكنده‌اند، می‌توان به موارد زیر اشاره كرد:
حیواناتی از قبیل قوچ و میش ارمنی، خوك، خرگوش، كل و بز، خرس، كفتار، گرگ، روباه، گوركن، سنجاب، خارپشت، موش، كلاهو، 17 گونه مار و انواع مختلف خزندگان و انواع بسیاری از پرندگان شامل كبك دری، كبك چیل، انواع مرغابی، انواع غاز، درنا، انواع كلاغ، لك‌لك سفید، لك‌لك سیاه، چكاوك، هما، كركس، قرقی، شاهین، زاغ، سبز قبا و.... از آبزیان نیز می‌توان به انواع ماهی و دوزیستان كه در بركه‌ها، رودخانه‌ها و بعضی آب‌بندان‌های استان زیست می‌كنند اشاره كرد.
مناطق حفاظت شده و پارك‌های ملی
انسان همواره با دخالت در نظام پیچیده‌ی اكوسیستم‌های طبیعی موجب به خطر انداختن حیات خود و سایر موجودات دیگر است. به منظور تضمین بقا و تداوم اكولوژیك و حفظ تنوع ژنتیكی جانوران، انتخاب قسمت‌هایی از طبیعت و تحت حفاظت قرار دادن آن به صورت یك ذخیره‌گاه زیستی برای نسل امروز و نسل‌های آینده ضروری است.
زیستگاه حیات وحش استان زنجان نیز مانند سایر نقاط ایران طی دهه‌های اخیر به علت فراوانی سلاح‌های گرم وشكاری و بی‌توجهی مردم، آسیب فراوان دیده است. لذا سازمان محیط زیست، كلیه‌ی مناطق زیست حیاط وحش را چه در ارتفاعات و چه در دشت‌ها و حواشی تالاب‌ها به عنوان مناطق حفاظت شده اعلام كرده و شكار را در آن‌ها كلاً ممنوع اعلام كرده است. مناطق مهم حفاطت‌شده و پارك‌های ملی استان زنجان عبارتند از:
الف. منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی انگوران
این منطقه زمینی به مساحت 90 هزار هكتار را به خود اختصاص می‌دهد. پوشش گیاهی عمده و غالب این منطقه را چهار جامعه‌ی گیاهی تشكیل می‌دهد كه عبارتند از:
1. گون، بوته و درختچه‌ها
2. گندمیان و شبه‌گندمیان
3. بالشتكی‌ها
4. فورب‌ها
علاوه بر موارد مذكور، تعداد 300 گونه‌ی گیاهی نیز در این منطقه شناسایی شده است. حیواناتی از قبیل، سیاه گوش، خرگوش، روباه تشی، سنجاب، كفتار، خوك و انواع پرندگانی مثل یاكریم، قمری، حواصیل، بوتیمار، درنا، انواع كلاغ، چكاوك، زنبورخور و غیره در این منطقه زیست می‌كنند.
ب. منطقه‌ی پناهگاه حیات وحش انگوران
این منطقه، زمینی به مساحت 30 هزار هكتار را شامل می‌شود. پوشش گیاهی این منطقه نیز چون در داخل منطقه‌ی حفاظت شده‌ی انگوران قرار گرفته از بازگویی آن صرف‌نظر می‌شود.
در این منطقه علاوه بر حیوانات وحوش و پرندگان موجود در منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی انگوران،حیوانات و پرندگان دیگری نیز زیست می‌كنند كه خاص این منطقه است.
آبزیان وخزندگان این منطقه عبارتند از: خرچنگ، قورباغه، شش گونه ماهی با اسامی، كور پر، اسپله، سیم، لوكی سیاه و سفید و زرد پر
پرندگان نیز شامل: زاغ، داركوب، یاكریم، قمری، حواصیل، بوتیمار، شاهین، جغد و انواع دیگر
ج. منطقه‌ی ممنوعه‌ی سهرین
این منطقه در شهرستان زنجان واقع شده و وسعت آن تقریباً 35 هزار هكتار می‌باشد. پوشش گیاهی این منطقه را سه نوع جامعه‌ی گیاهی به شرح ذیل تشكیل می‌دهد:
1. گندم و جو زراعی
2. فورب‌ها و پهن‌برگ‌ها
3. گون و بوته و انواع گونه‌های گیاهی دیگر
حیوانات و پرندگان این منطقه نیز عبارتند از: آهو، خرگوش، روباه، لاك‌پشت، چهارگونه مار و همچنین پرندگانی مانند: انواع كلاغ، كركس، عقاب طلایی، سهره، زنگوله بال و باقری‌قره
د. منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی سرخ‌آباد:
این منطقه در شهرستان طارم علیا قرار گرفته و زمینی به مساحت 100 هزار هكتار را به خود اختصاص داده است كه دارای پنج جامعه‌ی گیاهی به شرح ذیل می‌باشد:
1. درختان و درختچه‌ها
2. گون و بوته‌ها
3. گندمیان وشبه‌گندمیان
4. فورب‌ها و پهن‌برگ
5. بالشتكی‌ها
علاوه بر موارد ذكر شده، 400 گونه‌ی گیاهی نیز در این منطقه شناسایی شده است.
در این منطقه حیوانات، وحوش و پرندگان گوناگونی وجود دارد كه به تفكیك عبارتند از:
انواع حیوانات شامل: كل و بز، خوك، خرس، پلنگ، خرگوش، گرگ، روباه، 14گونه خزنده و مار
انواع پرندگان: كبك دری، تیهو، كبك، انواع مرغابی، انواع كلاغ، انواع پرندگان شكاری، باقری قره و جغد
از آبزیان نیز می‌توان به انواع دوزیستان و 6 گونه ماهی اشاره كرد.
این مناطق حفاظت شده با توجه به وسعت و پوشش گیاهی موجود به عنوان مهم‌ترین زیستگاه‌های حیات وحش استان زنجان محسوب شده و یكی از غنی‌ترین مراكز جلب جهانگرد استان به شمار می‌آید.
ه. دهكده‌ی تفریحی گاوازنگ
این تفریگاه در 3 كیلومتری شمال شهر زنجان واقع گردیده است. این تفریحگاه در كوه‌های شمالی شهر واقع شده است. لذا این منطقه دارای آب و هوای بسیار لطیف و مناسب برای كوهنوردی است. این دهكده‌ی تفریحی هم اكنون تحت مدیریت استانداری زنجان اداره می‌شود. دسترسی به این تفریحگاه به وسیله‌ی جاده مناسب صورت می‌گیرد و همه روزه بازدیدكنندگان زیادی جهت كوهنوردی و استفاده از فضای طبیعی و با صفای آن به این تفریحگاه می‌روند. امكانات و تسهیلات آن عبارتند از سد آب، رستوران، محل بازی برای كودكان
به دلیل موقعیت مناسب محل و داشتن امكانات ورزشی این تفریحگاه می‌تواند، به عنوان یك منطقه‌ی ویژه مطرح گردد.
و. آبشار (شارشار)
یكی از جاذبه‌های طبیعی و زیبای شهر زنجان آبشار شارشار است كه واقع در كوه‌های شمالی زنجان می‌باشد. معمولاً در ایام بهار و تابستان مورد توجه خاص مردم بوده و از تفرجگاه‌های مهم شهر به شمار می‌رود.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر